MARIA MONTESSORI! Η ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ!

Η Μαρία Μοντεσσόρι (ιταλικά: Maria Montessori, 31 Αυγούστου 1870-6 Μαΐου 1952) ήταν ιταλίδα παιδαγωγός. Επινόησε το μοντεσσοριανό παιδαγωγικό σύστημα, γνωστό και ως «μοντεσσοριανή μέθοδος», το οποίο αποτέλεσε πρωτοπορία για την εποχή του και εξακολουθεί να εφαρμόζεται και σήμερα σε αρκετά σχολεία, τα επονομαζόμενα «μοντεσσοριανά» ή «μοντεσσοριανές σχολές».
Η Μοντεσόρι γεννήθηκε στο Κιαραβάλλε της Ανκόνα και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Σαπιέντσα της Ρώμης, από όπου αποφοίτησε ως η πρώτη γυναίκα γιατρός της πατρίδας της. Μέσα από την παιδιατρική οδηγήθηκε, ως ψυχολόγος και ταλαντούχος παιδαγωγός που ήταν, στην προσπάθεια για την ψυχολογική και νοητική ανάπτυξη του παιδιού, ασχολούμενη αρχικά με παιδιά με νοητική καθυστέρηση ή ειδικές μαθησιακές ανάγκες. Σε αυτόν τον αγώνα έδωσε ολόκληρη τη ζωή της.
Έφτιαξε παιδαγωγικό υλικό, προσαρμοσμένο στις ανάγκες του παιδιού για όλα τα μαθήματα, θετικά και θεωρητικά, που αφορούν τη μόρφωσή του. Δημιούργησε μόνη της εποπτικά μέσα διδασκαλίας και παιδαγωγικό υλικό για να γίνονται μέσω των αισθήσεων κατανοητά τα μαθήματα του σχολείου.
Η επιτυχία της μεθόδου της αναστάτωσε τον παιδαγωγικό κόσμο διεθνώς. Ακόμα και παιδιά με χαμηλό δείκτη νοημοσύνης, έμπαιναν σιγά-σιγά στις κανονικές τάξεις του σχολείου, καθώς απελευθερωνόταν το πνεύμα και η ψυχή τους. Γι' αυτό μερικοί άνθρωποι, ακόμη και επιστήμονες, συνέδεσαν το όνομά της με τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Η Μαρία Μοντεσσόρι όμως ασχολήθηκε κατά βάση σε όλη τη ζωή της με όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως δείκτη νοημοσύνης ή μαθησιακής ικανότητας, και ίδρυσε σχολές σε πολλά κράτη για να εκπαιδεύεται προσωπικό στη χρησιμοποίηση του παιδαγωγικού υλικού αυτού, αλλά κυρίως στην κατανόηση της φιλοσοφίας της μεθόδου της, γιατί δίδαξε πως αυτό είναι το πρώτο θέμα για την επιτυχία.
Ο σεβασμός στην προσωπικότητα του παιδιού είναι η πρώτη αρχή της μεθόδου, και έπειτα η ελευθερία που θα βγει από την πειθαρχία. Άλλες αρχές της μοντεσσοριανής μεθόδου είναι:

• Η εσωτερική και εξωτερική τάξη στη συγκρότηση του ανθρώπου.
• Ο σεβασμός στο έμψυχο και άψυχο περιβάλλον.
• Η ατομική προσπάθεια αλλά και η καλή συνεργασία με τον κόσμο του περιβάλλοντος.
• Η μάθηση μέσω της έρευνας που θα δώσει τη χαρά για τη δουλειά και την ικανοποίηση για το αποτέλεσμα. Η παντοειδής άσκηση για την απόκτηση δυνατοτήτων.
• Ικανός άνθρωπος ίσον ευτυχής άνθρωπος.

Μετά την ανάληψη της εξουσίας στην Ιταλία από το καθεστώς του Μπενίτο Μουσολίνι, η Μοντεσσόρι εξορίστηκε στην Ισπανία. Κατόπιν, ύστερα από την επικράτηση του καθεστώτος Φράνκο στον Ισπανικό Εμφύλιο, εγκαταστάθηκε στην Ολλανδία. Το 1939 μετανάστευσε εκ νέου στην Ινδία, όπου θα παρέμενε καθ' όλη την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς η Ολλανδία βρέθηκε υπό ναζιστική κατοχή. Τέλος, ξαναγύρισε στην Ολλανδία το 1949, όπου και απεβίωσε το 1952 σε ηλικία 82 ετών.
Από τότε μέχρι σήμερα ο διεθνής οργανισμός που δημιουργήθηκε («Association Montessori International») καθοδηγεί και εποπτεύει τα Μοντεσσοριανά Σχολεία σε όλο τον κόσμο. Στην Ευρώπη, στις Η.Π.Α, στον Καναδά, στην Αφρική και στην Ασία, σε δεκάδες κράτη στον κόσμο λειτουργούν σήμερα Μοντεσσοριανά σχολεία.

Η Μέθοδος Μοντεσσόρι δεν είναι μια θεωρία. Είναι απόρροια της εμπειρίας που απέκτησε η μεγάλη παιδαγωγός Μαρία Μοντεσσόρι παρατηρώντας και δουλεύοντας με χιλιάδες παιδιά σε όλο το κόσμο.
Ως σύστημα είναι αρκετά διαφορετικό από το κλασσικό σύστημα εκπαίδευσης και δεν στοχεύει απλώς στη στείρα γνώση που τα παιδιά αποκτούν γρήγορα (και συνήθως ξεχνούν γρήγορα!). Αντίθετα ο στόχος της Μεθόδου Μοντεσσόρι είναι η ολοκληρωμένη ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού. Για να είναι χαρούμενο και υγιές, θέλουμε το παιδί να αναπτυχθεί πολύπλευρα: κοινωνικά, γνωστικά, συναισθηματικά και σωματικά.
Η Μέθοδος Μοντεσσόρι το καταφέρνει αυτό γιατί παρακολουθεί την ανάπτυξη του κάθε παιδιού ξεχωριστά. Πώς γίνεται αυτό; Στο Σπίτι των Παιδιών το περιβάλλον είναι ειδικά διαμορφωμένο στα μέτρα του παιδιού. Όχι μόνο το μέγεθος αλλά και τα αντικείμενα είναι επιλεγμένα για να καλύπτουν τις εσωτερικές ανάγκες των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Κάθε παιδί έχει τη δυνατότητα να κινείται ελεύθερα μέσα στο χώρο και να επιλέγει την δραστηριότητα που προτιμά κάθε φορά. Ο ρόλος της παιδαγωγού είναι τότε να παρουσιάσει τη δραστηριότητα στο παιδί, να του δείξει πώς να χρησιμοποιεί το κάθε υλικό.
Μεγάλο μέρος του υλικού που βρίσκεται στην αίθουσα είναι επιστημονικά μελετημένο και ενέχει τον έλεγχο του λάθους – δηλαδή όταν το παιδί κάνει λάθος δεν χρειάζεται η παιδαγωγός να το διορθώσει. Το υλικό «μιλάει» από μόνο του στο παιδί, και το παιδί κάνει τις διορθωτικές κινήσεις που χρειάζεται. Τονίζεται δηλαδή η ανάπτυξη της αυτοδιδασκαλίας.
Έτσι λοιπόν, μέσα από μη ανταγωνιστικές δραστηριότητες, τις οποίες διαλέγει το παιδί με δική του πρωτοβουλία, το βοηθάμε να αναπτύξει τις δεξιότητες του, και να αισθανθεί ικανό να τα καταφέρει μόνο του. Εξάλλου, σύμφωνα με έγκυρες σύγχρονες έρευνες, το καλύτερο εφόδιο για την μελλοντική επιτυχία των παιδιών είναι να αναπτύξουν την αυτοπεποίθηση και τη σιγουριά τους.
Ο ρόλος της παιδαγωγού σε ένα τέτοιο παιδοκεντρικό περιβάλλον είναι πολύ σημαντικός και δύσκολος. Αντίθετα με το δασκαλοκεντρικό κλασσικό σύστημα, η παιδαγωγός χρειάζεται να παρατηρεί και να γνωρίζει το κάθε παιδί ξεχωριστά, να προετοιμάζει το περιβάλλον και το υλικό, και να υπάρχει στο χώρο ενεργά χωρίς όμως να επεμβαίνει συνεχώς. Ευθύνη της είναι επίσης να τηρούνται οι κανόνες που έχουν τεθεί, και να βοηθά τα παιδιά που δυσκολεύονται να τους τηρήσουν, χωρίς ποτέ να καταφεύγει σε τιμωρίες που ντροπιάζουν και μειώνουν.

Σημαντική διαφορά με το κλασσικό σύστημα είναι επίσης η συνύπαρξη των ηλικιών στον ίδιο χώρο. Τα παιδιά δεν χωρίζονται σε τμήματα, αλλά νοιώθουν πως ανήκουν σε μια πολυμελή οικογένεια, όπου υπάρχουν μεγαλύτερα και μικρότερα παιδιά και οι ρόλοι συνεχώς αλλάζουν με φυσικότητα. Οι ομαδικές δραστηριότητες και το ομαδικό παιχνίδι αποτελούν μέρος της καθημερινότητας των παιδιών και τα βοηθούν να αναπτύξουν την κοινωνικότητά τους, και να μάθουν κανόνες και όρια, χωρίς όμως ποτέ να υπάρξει πίεση για συμμετοχή παρά τη θέληση κάποιου παιδιού. Με λίγα λόγια ο σεβασμός στο Σπίτι των Παιδιών δεν είναι μια κενή λέξη αλλά ένα καθημερινό βίωμα που βοηθά τα παιδιά να αισθανθούν ασφαλή και οικεία στο περιβάλλον τους.
Το αποτέλεσμα της Μεθόδου Μοντεσσόρι λοιπόν είναι παιδιά που διαθέτουν αυτοπειθαρχία, αυτοσυγκέντρωση, προσαρμόζονται εύκολα, ξέρουν να συνεργάζονται, εκφράζονται με ειλικρίνεια και σεβασμό, παίρνουν πρωτοβουλίες και αποφάσεις, βρίσκουν χαρά στη δημιουργία και στη ζωή.

Μαρία Μοντεσσόρι

Ο δεκάλογος της θεωρίας της Maria Montessori

Η Maria Montessori είναι η γυναίκα που δίδαξε στα παιδιά την αγάπη για τη μάθηση και στους μεγάλους την αγάπη για το κάθε παιδί.

Μην αγγίζετε ένα παιδί παρά τη θέληση του.

Μην μιλάτε με άσχημο τρόπο σε ένα παιδί και μην χρησιμοποιείτε άσχημα λόγια όταν αναφέρεστε σε αυτό κατά την απουσία του.

Επικεντρωθείτε στο να ενισχύσετε και να βοηθήσετε να αναπτυχθούν τα θετικά στοιχεία και οι υπάρχουσες ικανότητες του παιδιού ώστε να μην αφήνουν χώρο για το ”κακό”.

Βοηθήστε το να συμμετέχει ενεργά στην προετοιμασία του περιβάλλοντος μάθησης. Αφιερώστε σχολαστική και συνεχή φροντίδα σε αυτό. Βοηθήστε το παιδί να συνάψει εποικοδομητική σχέση με το περιβάλλον του. Δείξτε του το περιβάλλον μέσα στο οποίο κρύβονται τα μέσα που θα βοηθήσουν την ανάπτυξη του και υποδείξετε του την κατάλληλη χρήση τους.

Να είστε πάντα έτοιμοι να ανταποκριθείτε στο κάλεσμα ενός παιδιού που έχει την ανάγκη σας και πάντα να ακούτε και να απαντάτε στο παιδί που σας απευθύνεται.

Σεβαστείτε το παιδί που κάνει κάτι λάθος και μπορεί αργότερα να εντοπίσει μόνο του το λάθος και να διορθωθεί, αλλά να διακόψετε άμεσα και ρητά κάθε καταχρηστική χρήση του περιβάλλοντος και κάθε κίνηση που μπορεί να θέτει σε κίνδυνο το παιδί,το περιβάλλον του ή τους άλλους.

Σεβαστείτε το παιδί τη στιγμή που ξεκουράζεται ή τη στιγμή που παρακολουθεί άλλους να εργάζονται ή όταν συλλογίζεται τι έχει κάνει ή τι θέλει να κάνει. Μην το κατευθύνετε ούτε να το αναγκάζετε σε άλλες μορφές δραστηριοτήτων.

Βοηθήστε το παιδί που βρίσκεται σε αναζήτηση κάποιας δραστηριότητας και δεν μπορεί να βρει τι θέλει να κάνει.

Να είστε ακούραστοι στο να επαναλαμβάνετε αυτό που θέλετε στο παιδί που αρνήθηκε λίγο νωρίτερα να σας ακούσει, να βοηθάτε το παιδί να αποκτήσει ό, τι δεν έχει ακόμη κατακτήσει και να ξεπεράσει τις όποιες δυσκολίες του. Κάνετε το δημιουργώντας το μαθησιακό περιβάλλον με φροντίδα, εξοπλισμένοι με αυτοσυγκράτηση και σιωπή, χρησιμοποιώντας ήπια λόγια και γεμάτη αγάπη παρουσία. Κάνετε αισθητή την παρουσία σας στο παιδί που βρίσκεται σε αναζήτηση και αποστασιοποιηθείτε από το παιδί που έχει βρει τις απαντήσεις του.

Πάντα να συμπεριφέρεστε στο παιδί χρησιμοποιώντας τους καλύτερους τρόπους σας και να του προσφέρετε τον καλύτερο εαυτό σας .


Η Maria Montessori (1870-1952) σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης και έγινε η πρώτη γυναίκα γιατρός στην Ιταλία! Κατά τη διάρκεια της πρακτικής της στην Ιατρική, οι κλινικές παρατηρήσεις της την οδήγησαν στο να αναλύσει τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά μαθαίνουν.

Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά κατασκευάζουν αυτά που θα μάθουν από ότι υπάρχει στο περιβάλλον τους. Το 1902 ξεκίνησε τις σπουδές της στην παιδαγωγική, την πειραματική ψυχολογία και την ανθρωπολογία.Έδωσε διαλέξεις για εκπαιδευτικές μεθόδους που αφορούν σε παιδιά που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες. Το 1907 εγκαινιάστηκε το “Casa de Bambini”. Ήταν το πρώτο σπίτι στη συνοικία San Lorenzo της Ρώμης και έγινε η πηγή της μεθόδου Montessori για τους εκπαιδευτικούς.

Το 1911 φεύγει από τον κλάδο της Ιατρικής και ασχολείται με το εκπαιδευτικό έργο. Το 1913 ο Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ και η σύζυγός του Mαμπέλ εγκαινίασαν τoν Μορφωτικό Σύλλογο Μontessori ( Montessori Educational Association ) στην Ουάσινγκτον. Εισέρχεται στον κόσμο της Παιδαγωγικής μια νέα μέθοδος, στην οποία τα υλικά είναι κύρια πηγή μάθησης κατά την προσχολική περίοδο.

Η μέθοδος αυτή βασίζεται στην προώθηση της πρωτοβουλίας και την ανταπόκριση του παιδιού με τη χρήση ενός ειδικά σχεδιασμένο εκπαιδευτικό υλικό. Το παιδί πρέπει να μαθαίνει σύμφωνα με το δικό του ρυθμό και έτσι να ανακαλύπτει τη γνώση.

http://sciencearchives.wordpress.com/