9 πράγματα που έμαθα στα 60 μου και που θα ήθελα να γνώριζα ήδη από τα 20 μου

Άρθρο της προπονήτριας ζωής Lisa Kayne Lieberman
Ξέρετε εκείνες τις στιγμές όταν κοιτάζετε πίσω στο παρελθόν σας και νιώθετε άσχημα; Μερικές φορές ίσως να μην αναγνωρίζετε καν τον τρόπο που έχετε ενεργήσει. Το ίδιο συνέβη και σε μένα.
Όλοι έχουμε περάσει από αυτό το σημείο. Δεν υπάρχει κανείς σε αυτόν τον πλανήτη που δεν έχει νιώσει τουλάχιστον λίγη λύπη, αμηχανία, ενοχή ή ντροπή (ή οποιοδήποτε άλλο από αυτά τα «ευχάριστα» συναισθήματα) για το παρελθόν του. Η ειρωνεία είναι ότι όλα αυτά τα «άσχημα» πράγματα που λέμε, κάνουμε ή δεν λέμε και δεν κάνουμε μας επιτρέπουν να γνωρίζουμε ποιοί είμαστε, πού θέλουμε να βρισκόμαστε και να μάθουμε τι πραγματικά θέλουμε στη ζωή μας. Όταν ξανασκέφτομαι τις δύσκολες εμπειρίες μου τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν, τις βλέπω ως δώρα ακόμα και αν δεν διαθέτουν ιδιαίτερα όμορφο «περιτύλιγμα».
Γι’ αυτό τον λόγο, θέλω να μοιραστώ μαζί σας 9 πράγματα που έμαθα στα 60 μου και που θα ήθελα να γνώριζα ήδη από τότε που ήμουν 20 χρονών:
1. Η μνησικακία δεν βελτιώνει τις καταστάσεις
Έχω κρατήσει πολλές φορές κακία στη ζωή μου. Συνήθως η ιστορία πήγαινε ως εξής: κάποιος (ένας φίλος, συνάδελφος, σύντροφος) με είχε πληγώσει ή απογοητεύσει και δεν ήμουν σε θέση να εκφράσω τα συναισθήματά μου – τον θυμό, τη θλίψη, την απόρριψη κλπ. Έδειχνα άνετη, αλλά τα συναισθήματα έμειναν μέσα μου και άρχισαν να θεριεύουν. Το αποτέλεσμα; Αισθανόμουν άβολα και απέφευγα τον «ένοχο» είτε με το να μην τον κοιτάζω καθόλου, είτε περνώντας δίπλα του και προσποιούμενη ότι δεν τον βλέπω είτε με το να μην απαντώ στα τηλεφωνήματά του.
Αυτό που έμαθα από έναν από τους μέντορές μου είναι ότι χρειάζεται περισσότερη ενέργεια για να διατηρήσουμε το συναίσθημα της μνησικακίας και της οργής απ’ ό,τι να απελευθερωθούμε από αυτά. Όταν κατάλαβα ότι η παρουσία του άλλου ατόμου στη ζωή μου ήταν πάντα εκεί διότι προσπαθούσα συνειδητά να το αποφύγω, είδα ότι είχα μια επιλογή. Θα μπορούσα να εκφράσω τα πραγματικά μου συναισθήματα ή να πάψω να κρατώ κακία και να συγχωρέσω. Σε κάθε περίπτωση, θα ήμουν αυθεντική και ξεκάθαρη με τον εαυτό μου.
2. Το να είναι κάποιος ευάλωτος αποτελεί δύναμη
Συνήθως ήμουν ντροπαλή και όχι ιδιαίτερα καλή στο να κάνω κοινωνικές σχέσεις. Μερικές φορές με πλησίαζαν άγνωστα άτομα και μου έλεγαν ότι είχα ένα ύφος που έλεγε «μείνετε μακριά μου», το οποίο ήξερα ότι πήγαζε από τη δική μου αμηχανία. Η ουσία ήταν ότι φοβόμουν την απόρριψη. Φοβόμουν τόσο πολύ να ανοιχτώ, που θεωρούσα τη φιλικότητα ως αδυναμία. Αν θεωρούσα ότι κάποιο άτομο ήταν άνετο ή ενδιαφέρον, δεν ήθελα να φαίνεται ότι εγώ ενδιαφερόμουν πολύ ή ότι επιζητούσα την προσοχή του.
Αυτό που έμαθα είναι ότι το να ανοίγομαι στους ανθρώπους πάντα αποτελεί μια πράξη θάρρους και δεν έχει σημασία πόσο μεγάλη ή μικρή είναι. Παρατήρησα και εκτίμησα το γεγονός ότι οι άλλοι άνθρωποι ήταν ανοιχτοί και εκφραστικοί και κατάλαβα ότι θα μπορούσα κι εγώ να γίνω έτσι. Προσπάθησα να διαλύσω την πεποίθηση ότι το να είναι κάποιος συναισθηματικά διαθέσιμος είναι το ίδιο πράγμα με το να έχει συναισθηματική εξάρτηση από τους άλλους και από τότε άρχισα να φέρομαι στους ανθρώπους με τον τρόπο που μου άρεσε να μου φέρονται.
3. Η έκφραση θυμού δεν θα σας κάνει να χάσετε φίλους
Η έκφραση της οργής μου ήταν πάντα κάτι πολύ δύσκολο για μένα. Κάθε φορά που ήταν να διαφωνήσω με κάποιον, αγχωνόμουν – το στομάχι μου ήταν χάλια, είχα ξηροστομία και ένα σωρό αλλά παρόμοια συμπτώματα. Αλλά αντί να συνειδητοποιήσω ότι ήμουν θυμωμένη, ένιωθα αμέσως ένοχη. Μήπως ήμουν κακιά, μικροπρεπής ή εμπαθής απλώς και μόνο επειδή δεν προσπέρασα το πρόβλημα; Τώρα γνωρίζω ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Πάντα πίστευα ότι το να μην εκφράζω τα «άσχημα» συναισθήματα όπως ο θυμός ήταν δείγμα αρετής.
Αυτό που έμαθα είναι πόσο σημαντικό ήταν και είναι για μένα να επικοινωνώ ξεκάθαρα και με ειλικρίνεια. Δεν φωνάζω ούτε κατηγορώ, απλώς εκφράζω το πώς αισθάνομαι. Δεν αναφέρω τι είπε ή έκανε το συγκεκριμένο άτομο – εκφράζω τον τρόπο που όσα είπε ή έκανε με έκαναν να αισθάνομαι. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια συζήτηση καθώς και μια ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας για να δουλέψουμε τη φιλία μας.
4. Η εμπιστοσύνη στον εαυτό μας είναι πολύ πιο σημαντική από οποιαδήποτε επιβεβαίωση της αξίας μας από εξωτερικούς παράγοντες
Όπως και οι περισσότεροι άνθρωποι κάποια στιγμή στη ζωή τους, ένιωθα την ανάγκη να έχω την επιβεβαίωση των άλλων ώστε να αισθάνομαι καλά με τον εαυτό μου. Δεν ήμουν όμως επιλεκτική και ζητούσα τη γνώμη πάρα πολλών ανθρώπων σχετικά με το τι έκανα, έλεγα ή φορούσα. Δεν ήμουν ποτέ σε θέση να προχωρήσω χωρίς να πάρω το πράσινο φως από την οικογένεια, τους φίλους και τους συναδέλφους μου.
Τελικά έμαθα να επικεντρώνομαι στις δικές μου απόψεις και πραγματικά να καταλαβαίνω τι μου αρέσει, τι θέλω να κάνω και πώς αισθάνομαι. Δίνω στον εαυτό μου χρόνο και χώρο για να αξιολογήσω και να επανεξετάσω τις αποφάσεις μου και δέχομαι ότι αυτό μπορεί να είναι δύσκολο. Στην περίπτωση που χρειάζομαι μια δεύτερη (ή τρίτη) γνώμη, φροντίζω να ρωτήσω κάποιον του οποίου τη γνώμη πραγματικά σέβομαι αντί να ρωτάω κάποιον στην τύχη.
5. Είναι λάθος η επιλογή φίλων που ενδιαφέρονται μόνο για τον εαυτό τους
Αυτή η ιστορία ήταν συνηθισμένη στη ζωή μου. Επέλεγα φίλους που ήθελαν ή είχαν ανάγκη την προσοχή μου συνεχώς και στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν σε θέση να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για τον σκοπό αυτό. Κάτι τέτοιο ήταν το ιδανικό για μένα, καθώς η ανασφάλειά μου με έκανε να θέλω να έρχομαι σε δεύτερη μοίρα. Νόμιζα ότι ήταν πιο εύκολο και πιο βολικό για μένα μέχρι που συνειδητοποίησα ότι δεν ήθελα να παίζω πια αυτόν τον ρόλο.
Αυτό που έμαθα είναι ότι δεν επέτρεπα απλώς να συμβεί, αλλά επέλεγα φίλους που ήθελαν να βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής. Μόλις το συνειδητοποίησα και θέλησα να το αλλάξω, άρχισα να έχω πιο δυναμική παρουσία στις φιλίες μου. Κι αν αυτό δεν ήταν δυνατόν, μερικές φορές η φιλία έπρεπε να τελειώσει ή να μην έχει πια τόση σημασία για μένα.
6. Το να είστε υποχωρητικοί δεν είναι το ίδιο πράγμα με το να παραμελείτε τις ανάγκες σας
Συνήθως για τον εαυτό μου χρησιμοποιούσα τη φράση «η βολική Λίζα». Ο πιο ειλικρινής τρόπος για να το πω αυτό είναι ότι προσποιούμουν πως είμαι βολική. Όταν έβγαινα με τους φίλους μου, συνήθως υποχωρούσα σε ό,τι ήθελαν να κάνουν ή στο πού ήθελαν να πάνε.
Προσποιούμουν ότι δεν με ένοιαζε γιατί φοβόμουν να εκφράσω τη γνώμη μου. Αυτό δεν είναι το ίδιο με το να είναι κάποιος υποχωρητικός. Αντιθέτως, ήμουν ανασφαλής και ανησυχούσα για το αν στους φίλους μου θα άρεσε το εστιατόριο που είχα επιλέξει ή η ταινία που είχα προτείνει να δούμε.
Με τα χρόνια έμαθα ότι στην πραγματικότητα είμαι βολική με την κυριολεκτική έννοια της λέξης. Μου αρέσει να κάνω ανοιχτές συζητήσεις με τους φίλους μου για το τι μας αρέσει και τι όχι και για μένα αυτό σημαίνει να είναι κάποιος βολικός. Μου πήρε όμως λίγο χρόνο για να καταλήξω εκεί. Σιγά-σιγά, άρχισα να προτείνω διάφορα και διαπίστωσα ότι οι φίλοι μου ήταν δεκτικοί στις ιδέες μου. Και, αν μερικές φορές δεν ήταν, δεν με πείραζε. Το σημαντικό ήταν ότι άρχισα να αποδέχομαι τον εαυτό μου.
7. Η προσπάθεια να ασχοληθείτε με κάτι που νομίζετε ότι δεν μπορείτε είναι κάτι τρομερά απελευθερωτικό
Ίσως αυτό ακούγεται κάπως κλισέ – αλλά και τα κλισέ υπάρχουν για κάποιον λόγο. Προσωπικά φοβόμουν να γράψω. Ένιωθα κυριολεκτικά απαίσια όταν είχα να γράψω κάτι, ακόμα και ευχαριστήρια σημειώματα. Επίσης, ένιωθα τρομερά αγχωμένη όταν έπρεπε να μιλήσω μπροστά σε πολλά άτομα, δηλαδή σε περισσότερα από 2. Νόμιζα ότι δεν θα κατάφερνα να αρθρώσω λέξη και το άγχος μου με έκανε να πιέζομαι ακόμα περισσότερο.
Αυτό που έμαθα είναι ότι είχα εφησυχάσει ζώντας μέσα στην αμφιβολία. Αυτό δεν με έκανε να νιώθω καλά, αλλά ήταν ένα συναίσθημα που είχα συνηθίσει διότι μου προσέφερε ασφάλεια. Όταν συνειδητοποίησα ότι οι φόβοι μου είχαν προκληθεί από την αρνητική εικόνα που είχα για τον εαυτό μου και όχι από την πραγματική κατάσταση, αποφάσισα να κάνω μερικά μικρά βήματα – δηλαδή άρχισα να γράφω εργασίες και να μιλάω στο τηλέφωνο για τις συνεδρίες προπόνησης ζωής. Όταν μίλησα με ειλικρίνεια για το τι σκεφτόμουν και για το τι ένιωθα, είδα ότι άρχισα να χαλαρώνω χωρίς καν να προσπαθήσω. Αν αλλάξετε τις σκέψεις σας, θα καταφέρετε να αλλάξετε και τη ζωή σας.
8. Το να είναι κάποιος μόνος του δεν είναι το ίδιο με το συναίσθημα της μοναξιάς
Είμαι μοναχοπαίδι. Καθώς μεγάλωνα, πάντα ένιωθα μοναξιά και λαχταρούσα ένα αδελφάκι. Στα εφηβικά μου χρόνια (και στην ενήλικη ζωή) είχα τη συνήθεια να κουβεντιάζω στο τηλέφωνο με τους φίλους μου φροντίζοντας να κρατάω τον εαυτό μου απασχολημένο με την «παρέα» των άλλων ανθρώπων.
Εκείνο που έμαθα καθώς δούλευα συναισθήματα όπως η αυτοαμφιβολία σε άλλους τομείς της ζωής μου είναι ότι πραγματικά μου αρέσει να περνώ χρόνο μόνη μου και ότι αυτό δεν είναι το ίδιο πράγμα με το συναίσθημα της μοναξιάς. Τώρα θεωρώ τον χρόνο που μένω μόνη μου ένα δώρο! Επιλέγω τι θέλω να κάνω – να διαβάσω, να παρακολουθήσω κάτι, να φάω, να πιω, οτιδήποτε – και αισθάνομαι τέλεια.
9. Τα αρνητικά συναισθήματα σχετίζονται περισσότερο με τις σκέψεις παρά με την πραγματικότητα
Αυτό είναι ένα σημαντικό ζήτημα και ίσως συνοψίζει οτιδήποτε άλλο έχω γράψει μέχρι τώρα. Κάθε φορά που ένιωθα άσχημα – για μια κατάσταση, μια συζήτηση, μια σχέση, μια εργασία και ούτω καθεξής – υπέθετα ότι υπήρχε κάτι λανθασμένο που αφορούσε τη συγκεκριμένη πραγματικότητα και σίγουρα είχα κι εγώ κάποιο πρόβλημα.
Αυτό που έμαθα είναι ότι μπορούμε να αμφισβητήσουμε αυτές τις υποθέσεις. Μπορούμε να αλλάξουμε τις σκέψεις μας και τον τρόπο που τις αντιμετωπίζουμε. Αυτή η γνώση με βοήθησε να συνειδητοποιήσω τη δύναμη της αποδοχής. Δεν είναι αδυναμία ή κάτι ανόητο – πραγματικά έχει αποτελέσματα! Αν αισθάνεστε άσχημα και οφείλεται στον αρνητικό τρόπο σκέψης που έχετε για τον εαυτό σας, προσπαθήστε να παρατηρήσετε την επίδραση της σκέψης σας.
Μόλις παρατηρήσετε τις σκέψεις σας, μπορείτε να τις αμφισβητήσετε και να πειραματιστείτε με άλλους τρόπους σκέψης. Αυτό ίσως φαίνεται τρομακτικό, αλλά θα σας βοηθήσει να βρείτε την αιτία που σας κρατά κολλημένους σε συγκεκριμένες σκέψεις. Αν αλλάξετε τις σκέψεις σας, θα καταφέρετε να αλλάξετε και τη ζωή σας. Αυτό είναι γεγονός και ισχύει για όλους ανεξαρτήτως ηλικίας.